Chasseurs & chasseuse de vents et d’échos arctiques – Anorip & nipit issittormiut ujarliortut (en Kalaallisut approximatif)

Nous essayons de lutter contre le temps qui passe. Car même si tout semble suspendu au sempiternel immaqa—ce « peut-être » groenlandais qui régit toute chose—le temps, lui, finit inexorablement par nous rattraper. Il glisse entre nos doigts, s’évapore dans le ciel plombé, s’insinue dans les interstices de nos enregistreurs, s’engouffre dans les rafales boréales. Nous ne faisons que passer et Piffissaq, le temps, nous le rappelle.
Mais ici, au bord du grand vide blanc, il nous faut achever le travail entamé. Nous sommes des chasseurs et chasseuse de sons, à la recherche d’échos disparus. Ce Groenland que nous avons traversé, scruté, respiré, il nous faut en capturer l’empreinte sonore avant qu’il ne nous échappe tout à fait. Mais comment saisir l’invisible ? Comment enregistrer ce qui fuit, ce qui fond, ce qui se tait ?

Parfois le hasard a fait que nous avons fait des rencontres épatantes, que nous tombons sur un son que nous n’avions pas encore dans notre collecte.

Et parfois, il nous manque quelque chose, alors nous inventons. Nous trichons avec le réel.
C’est ainsi que je me retrouve dans une vieille cabane en ruine, à marteler le sol sous le blizzard, quand il fait -20 dehors, entre deux rafales et trois aboiements de chiens. Puis plus tard, enfermée dans l’obscurité d’une chambre, à respirer fort, à gesticuler comme une âme en perdition, cherchant à incarner l’angoisse d’un personnage isolé dans un bateau prisonnier des glaces. Sauf que nous n’avons ni banquise, ni bateau captif. Nous devons faire « comme si », nous nous inventons nos propres histoires.

Nous tendons l’oreille dans l’immensité et la ville nous répond par son tumulte. Ici, le Groenland moderne bourdonne d’activités : moteurs de bateaux, camions de pêche, conversations sur fond de musique rock groenlandaise, cliquetis des grues qui construisent l’Ilulissat du futur. Alors nous fuyons. Nous cherchons des poches de silence, loin des routes, loin des ports, loin des infrastructures qui transforment le territoire en un immense chantier à ciel ouvert. Mais partout, il y a du bruit.

Et pourtant, parfois, Pinngortitaq, la « nature » en Kalaallisut nous offre un miracle.
À l’abri du Icefjord Museum, nous avons capturé le souffle du blizzard. Un vrai. Le Piteraq un vent catabatique violent qui descend des glaciers vers la côte, apportant des rafales extrêmes et un froid glacial. Oh qu’il est beau, si brutal et déchaîné, d’une intensité à couper le souffle. Il s’engouffrait dans les interstices du bâtiment, frappait la structure de bois, faisait vibrer le métal, enveloppait tout de sa furie blanche. Nous étions au cœur de lui, immergés dans son chant. Assez proches pour l’écouter vivre, assez protégés pour ne pas être balayés par sa force.

Nous avons tendu nos micros, figés, sidérés, comme des explorateurs du néant, les bonnets déjà blanchis par la neige fine, le sourire aux lèvres, comme des enfants devant un mystère qui les dépasse.
Nous t’avons entendu, Anori, Vent.
Nous sommes là.
Et nous t’emportons avec nous.
Parce que ça concerne aussi les merveilleuses personnes que nous rencontrons et toutes celles que nous ne connaissons pas, je tente une traduction avec l’aide de Chat GPT
Uagut piffissaq akiorsarparput. Immaqa kisimi nikerarpalussasoq isumaqaraluarlugu, piffissaq nammineq ingerlaannarpoq, kiisami aporfissaqartinnagu anguaa. Assatsinnit nakkarpoq, qilammi tammaavoq, uuttortaatit akornanni pulappoq, anorersuit sarsuallannerini tarsiallaannarpoq.Uagut ingerlaannarpugut – Piffissaq eqqaamatsitsivoq. Taamaattorli, Kalaallit Nunaata qaqortuup tungaannaanut qangattartumut tikilluta suliatsinnik naammassinnittariaqarpugut. Uagut nipinik piniartutut tusaasutut, nipit peerunneri malillugit ingerlasut. Kalaallit Nunaat takusimasarput, malugisimasarput, anersaarfigisimasarput, maanna nipatigut tigusariaqarparput, aatsaat qimagukkuni. Ajoraluartumik, qanoq nipi malersorneqarsinnaava? Qanoq suiaqatigiiaat nipangersut tusaaneqarsinnaappat? Immaqa ilaasa pisarnermisut iluartumik misigisaqarnikuupput, nipimik nutaamik nassaarsimanerlutik. Aamma ilaasa nipi amigaataarutivipput, taava nipaarsaarput, pinnguarput. Taamaattumik illiugununa igalaaminermik qulinnguatsinniit anorersuaq, -20°C avatangiiseqarluni, qimmillu itersaattut. Kingorna, tamatuma kingorna, unnuisarfimmi eqiteruffimmut matunneqarluta, ersinartorsiortutut aalatittarpunga, pissusilersortarlunga, immamut qimaannarneqarsimasutut, imaani umiarsuarmi napasuliamiinneq misigalugu. Suut tamarmik immamut sioqqakkut napasuliamiittutut ipput. Soorlu “soorlalu”, misigisimanerit pinnguaqqaffiat. Tusaaneq issittumi imaannarsuarmi kuuitigut ingerlaavarluni aneqqusaarpoq. Kalaallit Nunaat nutaarsiassatut oqallisaavoq: umiarsuit inuttallit, aalisakkat usillugit angalaartut, Kalaallisut rockimik nipilersorneq tusarnaarneqartoq, nunaminertamik annertuumik allanngortitsinermut paasissutissanik tusarnaarneqartut. Taamaattumik qimaavugut. Paasissutissanik ersittoqarlunilu, nipisaannarnik nassaarsinnaavugut. Nunaminertami isertortuni, kuuit akorngini, pisuinnaat aqqutaani, Kalaallit Nunaat nutaarsiassaqarnerata akornatigut, allanngornerup inuuniarneq qasukkarsimassappat. Aamma taamaattoq, imaluunniit Pinngortitaq nassaassaaq. Icefjord Museum-imi illersorsimasumi, Piteraq naak! Issittormiut, silaannarmi nipilersuutigisaq, Katak annaallugit qamuteeqqani killormut ajunngitsumik taqqissavugut. Anori nipaarsaapiloorpoq – nerrivimmut! Aaliap iluaniippoq, eqikkarsimalluni, taamatullu nipisiugassaalluni. Uagut nipivut malinniarpavut, Paasissutissanik, nikinnanga, nakuarsarlugit, nipimik erseqqissumik malillugu, puuguttamik immiunneqarsimasuni, nakkuffimmi toqungasut akornanni ajortutut, tamatumalu kingorna anorersuarmut ilaliullugit.
Naalakkerpugut, Anori.
Uagut maaniippugut.
Illillu uagutsinnut malillugu aallartissavat.
Oqariartuuteqarneq ChatGPT-imik ikiortigalugu nutserneqarpoq.